INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu
 Roch Lasocki h. Dołęga      Inskrypcja sepulkralna ku czci Rocha Lasockiego i Edwarda Zembrzuskiego, konfederatów barskich, w ścianie kościooła obronnego w Brochowie, fot. Kaj Małachowski, 9 czerwca 2019.
Biogram został opublikowany w 1971 r. w XVI tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Lasocki Roch h. Dołęga (1741–1791), agent konfederacji barskiej w Dreźnie i Konstantynopolu, podkomorzy sochaczewski, poseł na sejmy. Syn Pawła, chorążego sochaczewskiego, i Barbary Wilkowskiej, brat Adama (zob.). Uczęszczał z Kazimierzem Pułaskim do szkoły księży teatynów w Warszawie, a następnie (1757–8) pobierał nauki w Warszawskiej Akademii Jezuickiej, gdzie u Franciszka Bohomolca studiował retorykę. Był prawdopodobnie dziedzicem części Brochowa w ziemi sochaczewskiej, a w l. 1765–8 dzierżawcą wsi królewskiej Bieniec w Wieluńskiem. Już w r. 1758 jako porucznik artylerii kor. został marszałkiem sejmiku sochaczewskiego przedsejmowego, a w r. n. marszałkiem koła rycerskiego ziemi sochaczewskiej. W r. 1763 otrzymał urząd skarbnika rawskiego. W r. 1764 posłował z ziemi sochaczewskiej na sejm konwokacyjny. Domagał się wówczas, by podskarbiowie wyliczali się ze swych czynności na plenum sejmowym. Z ramienia tego sejmu przeprowadził rewizję skarbca i archiwum wawelskiego, a następnie (1765) lustrację królewszczyzn w woj. rawskim do ustalenia tzw. kwarty sprawiedliwej. W r. 1766 otrzymał urząd miecznika sochaczewskiego. Pełnił też wówczas aż do r. 1768 przy Komisji Skarbu Kor. funkcję regenta czopowego.
Po zrezygnowaniu z miecznikostwa przystąpił latem 1768 r. do konfederacji barskiej. Tytułował się konsyliarzem wieluńskim, choć w akcie erekcyjnym tej ziemi z 14 VII nie figuruje w składzie konsyliarzy. W styczniu 1769 r. wziął udział w zjeździe cieszyńskim, na którym opowiedział się po stronie Teodora Wessla. Z jego ramienia wyjechał L. na początku lutego do Drezna dla poinformowania o zapadłych w Cieszynie postanowieniach: utworzenia Generalności, ogłoszenia nieważności ostatniej elekcji i wysunięcia kandydatury Fryderyka Augusta. Wspólnie z F. Poncetem zabiegał o zgodę elektora, który w tajemnicy zaaprobował projekty konfederatów. Pod wpływem przybyłego do Drezna Szymona Kossakowskiego L. pojechał w połowie marca do Cieszyna dla wyrobienia zgody konfederatów małopolskich na tron dziedziczny dla Sasów. Po powrocie, 21 i 28 IV odbył konferencje z królewiczem Karolem, przyczyniając się do przyśpieszenia jego wyjazdu do Paryża w celu uzyskania przed ogłoszeniem bezkrólewia zgody Francji i Turcji dla kandydatury saskiej.
Odwołany z Drezna na przełomie maja i czerwca, L. wysłany został przez Wessla do przebywających w Turcji szefów barskich: Michała Krasińskiego i Joachima Potockiego. By misji tej nadać charakter bardziej oficjalny, L. otrzymał 30 VI pełnomocnictwa od marszałków gabułtowskich, związanych z obozem wesslowskim. Otrzymał również instrukcję od A. Krasińskiego, działającego wówczas zgodnie z Wesslem. Dn. 2 VII ruszył z Gabułtowa przez północne Węgry do Mołdawii i w końcu września stanął w obozie tureckim pod Hantepem (Antepez) nad Prutem, w momencie panicznej ucieczki Turków spod Chocimia. Tu 30 IX w imieniu krajowych marszałków przedłożył wezyrowi petycję o pomoc zbrojną. Dn. 21 X szefowie barscy z Isakczy wysłali L-ego jako swego pełnomocnika do Stambułu. Dn. 12 XI L. przybył do stolicy i zaraz zgłosił się do posła francuskiego Saint Priesta, u którego znalazł poparcie. Również i Generalność 7 XII mianowała L-ego swym przedstawicielem w Konstantynopolu. Funkcję tę pełnić miał do czasu obsadzenia tej placówki przez wielkiego posła. Gdy jednak projektowane kandydatury (M. Suffczyńskiego, S. F. Rzewuskiego, K. Radziwiłła, J. Schwarzenberg Czernego) nie dochodziły do skutku, L. pozostał nad Bosforem aż do upadku konfederacji. Władze tureckie traktowały go nieufnie i mimo starań dyplomacji francuskiej i Wessla pobyt jego w Stambule nie przybrał oficjalnego charakteru. L. podawał swe memoriały dworowi tureckiemu za pośrednictwem Saint Priesta; postulował w nich wysłanie Tatarów do Polski, przyznanie subsydiów pieniężnych, ogłoszenie bezkrólewia, powołanie na tron Sasa, oddanie dowództwa nad konfederatami królewiczowi Karolowi i uznanie Generalności (listopad 1769–luty 1770).
L. utrzymywał stały kontakt z Wesslem, którego dyrektyw wciąż ściśle się trzymał, korespondował z elektorową saską, królewiczem Karolem, M. Wielhorskim, Generalnością; pisywał do różnych marszałków w kraju, kaptując ich do obozu wesslowskiego. Krytycznie zapatrywał się na poczynania szefów barskich, troszczył się jednak o głodnych i obdartych konfederatów. Przyczynił się do ogłoszenia 9 IV 1770 r. w Warnie aktu bezkrólewia. W lutym t. r. zaciągnął u bankiera stambulskiego pożyczkę w wysokości 6 240 dukatów, a do sierpnia od samej tylko Porty udało mu się, przy pomocy Saint Priesta, wydostać 700 kies (1 750 000 złp.), też w formie pożyczki. Jeszcze w lutym Joachim Potocki usiłował, ale bez powodzenia, zastąpić L-ego Mikołajem Mrozowickim. Również Generalność, straciwszy doń zaufanie, starała się przez Wersal osłabić pozycję L-ego, a w maju upoważniła szefów barskich do odwołania go. Wessel już w kwietniu zalecał powrót L-emu, ale ten, nie mogąc spłacić długów, przymuszony był do pozostania w Stambule, pełniąc tam w dalszym ciągu, nie wiadomo w jakim już charakterze, swą misję. Od końca zimy do jesieni 1770 r. ciężko chorował. Zdeponował wówczas swe archiwum posłowi francuskiemu, z zastrzeżeniem niewydawania go, w razie swej śmierci, w ręce polskie.
Podobno na życzenie Porty L. opuścić musiał Stambuł i w l. 1771–4 zamieszkiwał w pobliskiej Perze u jakiegoś Ormianina ze Lwowa, a później z powodu ciężkich warunków materialnych przeniósł się do nędznego karwanseraju. Po upadku konfederacji, opuszczony przez Wessla, a szarpany za długi, szukał zbliżenia do króla. Dn. 17 IV 1773 r. przesłał formalny reces od konfederacji barskiej, ale konfederacja warszawska czyniła trudności z jego przyjęciem. Starania L-ego o reprezentowanie interesów Rzplitej w Stambule i sugestia spłaty jego długów z dóbr Joachima Potockiego, na rachunek którego były zaciągane, nie zostały przyjęte przez Warszawę. Jeszcze w połowie 1776 r., jak twierdził agent królewski Eberhardt, L. utrzymywał stosunki z Saint Priestem. Wreszcie w maju 1777 r. wyjechał przez Francję do kraju. Szybko uzyskał przebaczenie królewskie i już w n. r. został jego szambelanem. W r. 1780 posłował z ziemi sochaczewskiej na sejm. Jako członek deputacji do egzaminowania czynności Komisji Likwidacyjnej skwitował jej działalność za l. 1775–80. Pomnożenie wojska uważał za rzecz najważniejszą. Apelował o wznowienie dawnych popisów. Przedkładał projekty rozwoju rodzimego rzemiosła, zahamowania wywozu pieniędzy za granicę, nowej umowy celnej z Prusami. W r. 1782 wysunięty na członka Komisji Skarbowej, wycofał przed głosowaniem swą kandydaturę. W r. 1784 jako poseł ziemi sochaczewskiej kandydował do Rady Nieustającej, a następnie do Komisji Skarbu Kor., ale odpadł w wyborach i tu, i tam. W r. 1787 L. otrzymał urząd podkomorzego sochaczewskiego oraz Order Św. Stanisława. W r. 1788 został wybrany posłem sochaczewskim jako kandydat uzgodniony ze stronnictwem królewskim. Na forum sejmowym występował (9 I 1789) przeciwko ofierze 10. grosza, ale był za podwójnym podymnem. Zmarł w Warszawie 10 V 1791 r. Ożeniony z Katarzyną N., pozostawił dwoje nieletnich dzieci: Szymona i Helenę, którymi opiekował się brat Adam, kasztelan sochaczewski.

Boniecki; Uruski; – Konopczyński W., Kazimierz Pułaski, Kr. 1931; tenże, Konfederacja barska; tenże, Polska i Turcja 1683–1792, W. 1936; Korzon, Wewnętrzne dzieje; Michalski J., Schyłek konfederacji barskiej, Wr.–W.–Kr. 1970; tenże, Sejmiki poselskie 1788 r., „Przegl. Hist.” T. 51: 1960 s. 349; Pułaski K., Szkice i poszukiwania historyczne, Lw. 1909 IV; Reychman J., Życie polskie w Stambule w XVIII wieku, W. 1959; Szczygielski W., Konfederacja barska w Wielkopolsce 1768–1770, W. 1970; – Diariusz sejmu convocationis … 1764, W. [1764] s. E2, H, O, U2, Y2, bb2, Ss; Diariusz sejmu… 1780, Wyd. S. Badeni, W. 1780 s. 5, 8, 127, 217, 231–4, 400, 406; Diariusz sejmu… 1782, Wyd. P. Kiciński, W. 1782 s. 41; Diariusz sejmu… 1784, Wyd. M. Tukalski Nielubowicz, W. 1785 s. 17, 26, 46; Księgi Referendarii Koronnej z drugiej połowy XVIII w., Wyd. A. Keckowa i W. Pałucki, W. 1955 I; Magier A., Estetyka miasta stołecznego Warszawy, Wr.–W.–Kr. 1963; Putkamer J. A., Krótkie zebranie okoliczności, Wyd. W. Konopczyński, w: Polityka i ustrój Generalności konfederacji barskiej, Arch. Kom. Hist., Kr. 1930 XIV; Sapieżyna T., Z pamiętnika konfederatki, Wyd. W. Konopczyński, Kr. 1914; Schmitt H., Dzieje panowania Stanisława Augusta Poniatowskiego, Lw. 1880 III 368–75, t. dodatkowy (Źródła…), Lw. 1884 s. 71, 122; Vol. leg., VII 24, 50, 93, IX 51; [Zdanowski A.], Z pamiętnika konfederata barskiego, Wyd. K. Pułaski, w: Szkice i poszukiwania historyczne, Pet. 1898 II 37, 39–40, 47, 84–9; – Arch. Państw. w Ł.: Zbiory Bartoszewiczów, Teki Wessla nr 251, 252, 253, 263, 267, 269, 282, 300, 301, 302, 304; Arch. Paraf. w Brochowie: Liber mort. 1791 r.; B. Czart.: rkp. 629, 670, 699, 943, 946, 947, 948; B. Ossol.: rkp. 343, 4585; Zakł. Dok. IH PAN w Kr.: Teki Pawińskiego, Lauda sochaczewskie.
                                                                                                                                                                                                                               Wacław Szczygielski

 

 
 

Chmura tagów

 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 

Postaci powiązane

   
 

Postaci z tego okresu

 

w biogramy.pl

 

Jan Emanuel Gilibert

1741-06-21 - 1814-09-02
botanik
 

Cyprian Godebski

1765 - 1809-04-19
poeta
 

Teofil Wolicki h. Nabram

1768-10-20 - 1829-12-21
prymas Polski
 
więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.